«شاخصه‌هایی که روند و کیفیت آبکاری آلوداین و آنادایز را متحول می‌کنند»

10 نکته طلایی برای بهبود آبکاری آلوداین (کروماته آلومینیوم)

نکته شماره ۱: آماده‌سازی سطح؛ کلید طلایی که همه پشت گوش می‌اندازند

۹۰٪ کیفیت آلوداین از لحظه‌ای شروع می‌شه که شما قطعه‌ی آلومینیومی رو برای فرآیند آماده می‌کنی. بیشتر آبکارها با این دید جلو می‌رن که “یه شستشو ساده کافیه” اما واقعیت اینه که آلومینیوم یک فلز حساسه؛ به محض تماس با هوا، لایه نازک اکسیدی روش می‌شینه که باید کاملاً پاک بشه، وگرنه حتی بهترین محلول آلوداین هم روی سطح نمی‌چسبه.

راه‌حل؟

• چربی‌زدایی قلیایی در دمای ۵۰ تا ۶۰ درجه با شوینده بدون سدیم
• آبکشی دی‌یونیزه
• اچ اسیدی خیلی کوتاه (مثلاً ۳۰ ثانیه در اسید نیتریک ۱۵٪)
• آبکشی مجدد با اسپری فشاری

بدون این مراحل، آلوداین فقط به ظاهر انجام شده؛ از نظر فنی، بی‌ارزشه.

نکته شماره ۲: pH محلول آلوداین؛ تیغ دولبه‌ای که همیشه خون می‌ریزه

محلول آلوداین، برخلاف تصور عموم، یک محلول «خنثی» نیست. معمولاً در رنج pH حدود ۱.۸ تا ۲.۵ عمل می‌کنه. اما اگر این عدد حتی نیم درجه بالا یا پایین بره، نتیجه یک پوشش زرد کم‌رنگ، پوسته‌شده یا حتی بدون چسبندگی خواهد بود.

وقتی آلوداین بیش از حد اسیدی باشه (زیر ۱.۵)، خوردگی سطحی ایجاد می‌کنه. اگه قلیایی باشه (بالای ۲.۸)، فلز اصلاً واکنش نشون نمی‌ده. این یعنی نه تنها وقتت هدر رفته، بلکه موادت هم از بین رفته.

پیشنهاد اجرایی: همیشه از pH متر دیجیتال صنعتی استفاده کن و نوارهای تست کاغذی رو بذار کنار.

نکته شماره ۳: زمان تماس قطعه با محلول؛ نه یک ثانیه بیشتر، نه یک ثانیه کمتر

بیشتر آبکارها تصور می‌کنن “هرچی بیشتر بمونه، بهتر می‌گیره”. اما واقعیت عکسشه. زمان ایده‌آل برای آلوداین بین ۱ تا ۳ دقیقه است. بالاتر از اون باعث Over-Etching یا اصطلاحاً سوختن سطح می‌شه.

اینجا تفاوت یک آبکار حرفه‌ای و آماتور مشخص می‌شه. حرفه‌ای‌ها تایمر صنعتی روی وان می‌ذارن، و تا ثانیه آخر هم با چشم بررسی می‌کنن. قطعه که سبز زیتونی متمایل به زرد شد، وقتشه بیاد بیرون.

نکته شماره ۴: تفاوت آلوداین با آنادایز در رسانایی – اشتباهی که حتی مهندسان می‌کنن!

بیشتر مردم فکر می‌کنن هر پوششی روی آلومینیوم، خاصیت رسانایی رو از بین می‌بره. اما نه، فقط آنادایز این کارو می‌کنه. آلوداین، سطح فلز رو پوشش می‌ده اما رسانایی الکتریکی رو حفظ می‌کنه. به همین خاطره که:

• سوکت‌های آلومینیومی
• بدنه‌های آلومینیومی بردهای مخابراتی
• شاسی‌های پهپاد و تجهیزات نظامی

همه آلوداین می‌شن، نه آنادایز.

نکته شماره ۵: دمای محلول؛ فاکتوری که همه نادیده می‌گیرن اما تعیین‌کننده است

دمای محلول آلوداین نباید از ۳۰ درجه سانتی‌گراد بالاتر بره. وقتی دما زیاد بشه، واکنش خیلی سریع و خشن انجام می‌شه. نتیجه؟
پوشش پررنگ، ضخیم، اما پوسته‌شو و شکننده.

از اون‌ور، دمای پایین‌تر از ۱۸ درجه هم باعث می‌شه اصلاً واکنشی اتفاق نیفته یا لایه خیلی نازک و بی‌اثر باشه. راه‌حل؟ نصب سنسور دما و کنترل داینامیک دمای وان.

جدول مقایسه فنی بین آلوداین و آنادایز روی آلومینیوم

نکته شماره ۶: نوع آلیاژ آلومینیوم، تعیین‌کننده‌ی واکنش شیمیایی

یکی از نقاطی که بسیاری از آبکارها بی‌توجه ازش عبور می‌کنن، اینه که همه‌ی آلومینیوم‌ها مثل هم رفتار نمی‌کنن. مثلاً آلیاژهای ۷۰۰۰ (مثل 7075) خیلی سخت‌تر و دیرتر با محلول آلوداین واکنش می‌دن. ولی آلیاژهای ۵۰۰۰ (مثل 5052) به‌سرعت پوشش می‌گیرن.

پس حتماً باید:

• زمان تماس رو بر اساس نوع آلیاژ تنظیم کرد.
• آلیاژهای سخت‌تر، نیاز به اچ ملایم‌تر و زمان بیشتر دارن.
• تست میدانی کوچک قبل از شروع آبکاری دسته‌ای بشه.

آبکاری کورکورانه، بزرگ‌ترین خطریه که در صنعت آلوداین دیده می‌شه.

نکته شماره ۷: شست‌وشوی نهایی بعد از آلوداین؛ سکوتی که هیچ‌کس درباره‌ش حرف نمی‌زنه

خیلی‌ها فکر می‌کنن بعد از خروج از محلول آلوداین، فقط یک آبکشی ساده کافیه. اما اون‌چه در واقعیت اتفاق می‌افته اینه که اگر این شست‌وشو درست و با آب دی‌یونیزه دما پایین و پرفشار انجام نشه، باقی‌مانده‌های اسیدی روی سطح باقی می‌مونن و باعث:

• کدر شدن رنگ در عرض چند ساعت
• تکه‌تکه شدن پوشش در اولین برخورد رطوبت
• ایجاد لکه‌های سفید یا رنگ‌پریده

شست‌وشو باید حداقل دو مرحله‌ای و با فشار بالا باشه؛ بهتره آبکشی آخر به‌صورت اسپری مه‌پاش Fine Mist اجرا بشه.

نکته شماره ۸: روش غوطه‌وری یا اسپری؟ انتخاب اشتباه، فاجعه به‌بار میاره

آبکارهایی که تجربه صنعتی دارند، می‌دونن که هر قطعه‌ای رو نمی‌شه با هر روشی آلوداین کرد.

اما نکته‌ طلایی اینه که اگر از اسپری استفاده می‌کنی، باید فشار، زاویه و حجم پاشش دقیق تنظیم بشه. یه خطای کوچک، یعنی یک سطح پوشش‌ندیده که ممکنه منجر به خوردگی کامل قطعه بشه.

نکته شماره ۹: ذخیره‌سازی قطعه بعد از آلوداین؛ آخرین سنگر کیفیت

همه فکر می‌کنن بعد از آبکاری، کار تمومه. اما جایی که خیلی از قطعات می‌میرن، انبار کردن بد بعد از آلوداینه.

اگه قطعه:

• در معرض رطوبت باشه
• در مجاورت بخار اسید یا مواد قلیایی ذخیره بشه
• با دست آلوده لمس بشه

تمام خاصیت پوشش از بین می‌ره. حتی بهترین آلوداین هم بدون انبار استاندارد، فقط یه پوشش رنگیه که به‌زودی پوسته میشه.

پیشنهاد حرفه‌ای:

• از دستکش نیتریل استفاده کن
• قطعه‌ها رو روی فوم خشک نگهدار
• محیط انبار رو در رطوبت زیر ۴۰٪ نگه دار

نکته شماره ۱۰: تست‌های ساده اما کاربردی برای اطمینان از کیفیت آلوداین

برای کنترل کیفیت پوشش آلوداین نیاز به آزمایشگاه نیست. سه تست ساده اما دقیق وجود داره که همیشه باید انجام بشه:

1. تست رسانایی با مولتی‌متر دیجیتال: اگر مقاومت بین دو نقطه از قطعه از ۵ اهم بیشتر باشه، یعنی پوشش رسانا نیست = خطا.
2. تست آب‌گریزی: پاشیدن قطره‌ی آب؛ اگر آب به شکل گنبدی بمونه یعنی پوشش سطح فعاله. اگر پخش بشه یعنی چربی یا اسید باقی‌مونده.
3. تست نوار چسب (Tape Test): چسب ۳M رو روی قطعه بزن و بکَن. اگر آلوداین بلند شد، چسبندگی پوشش ناقصه.

جدول خطاهای رایج، علت‌ها و راهکارها در آبکاری آلوداین

خطای مشاهده‌شده	علت احتمالی	راهکار اجرایی
پوشش پچ‌پچ یا تکه‌تکه	چربی یا روغن باقی‌مانده روی سطح	افزایش زمان چربی‌گیری، استفاده از شوینده فسفاته
کدر شدن یا لکه بعد از خشک‌شدن	باقی‌ماندن محلول آلوداین روی سطح	شست‌وشوی دقیق، افزایش فشار اسپری نهایی
تغییر رنگ زرد به سبز تیره	دمای بیش‌ازحد محلول یا زمان زیاد	کاهش دما، تنظیم تایمر و استفاده از تست بصری لحظه‌ای
جداشدن پوشش در انبار	رطوبت یا تماس دست در حین انتقال	استفاده از دستکش، محیط خشک، جعبه ضد رطوبت
نبود رسانایی الکتریکی	اجرای بیش‌ازحد یا محلول خراب‌شده	نوسازی محلول، کاهش زمان غوطه‌وری، تست pH

منبع:

رنگین پوشش شیراز