بارگاه امامزاده موسی مبرقع قم نگینی درخشان در محور گردشگری مذهبی ایران

‌خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها – هیفاء پردل؛ در شمال شهر قم، جایی میان کوچه‌های قدیمی و خانه‌های آجری بافت تاریخی، محله‌ای به نام چهل‌اختران همچنان عطر ایمان و تاریخ را در خود دارد؛ محله‌ای که در دل خود بارگاه نورانی امامزاده موسی مبرقع (ع)، یکی از نوادگان بزرگوار امام موسی کاظم (ع) و فرزند بلافصل امام جواد (ع) را جای داده است، حرم مطهری که امروز مأمن دل‌های عاشقان اهل‌بیت (ع) و جلوه‌ای از پیوند معنویت، تاریخ و فرصت‌های فرهنگی و گردشگری قم به شمار می‌آید.

این آستان مقدس که همچون نگینی درخشان در جوار حرم بانوی کرامت حضرت معصومه (س) می‌درخشد، قرن‌هاست میزبان زائرانی از سراسر ایران و کشورهای اسلامی است؛ از عاشقان اهل‌بیت (ع) در عراق و پاکستان گرفته تا دلدادگان خاندان عصمت در شرق و غرب عالم.

امامزاده موسی مبرقع (ع) نه‌تنها چهره‌ای برجسته از نسل پاک اهل‌بیت (ع) است، بلکه با هجرت خود به قم، نقشی بنیادین در گسترش فرهنگ ولایی و تحکیم پیوند مردم این دیار با خاندان نبوت ایفا کرد.

روایت‌ها می‌گویند این سید بزرگوار، نخستین فرزند از نسل امام جواد (ع) بود که به شهر قم هجرت کرد و حضورش، دل‌های مردم را بیش از پیش با محبت اهل‌بیت (ع) آشنا ساخت.

او در قرن سوم هجری قمری در محله‌ای که بعدها به نام خود و خاندانش، «چهل‌اختران» خوانده شد، سکونت گزید و پس از رحلت، پیکر مطهرش در همین محله آرام گرفت، جایی که امروز به سومین مقصد مهم زیارت و گردشگری مذهبی قم تبدیل شده است.

جایگاه امامزاده موسی مبرقع (ع) در میان مردم قم، جایگاهی آمیخته با عشق و باور است و بسیاری از زائران بر این باورند که او واسطه فیض الهی و پناه دل‌های خسته است.

در سالروز وفات آن حضرت، ۲۲ ربیع‌الثانی، موج زائران از سراسر کشور و کشورهای همسایه به این آستان مقدس سرازیر می‌شود تا با زمزمه‌ی دعا و اشک، دل‌هایشان را به نور ولایت پیوند دهند.

حرم مطهر امامزاده موسی مبرقع (ع) نه‌تنها یادگار تاریخ و میراث مذهبی قم است، بلکه امروز به موتور محرک گردشگری مذهبی و اقتصادی شهر نیز بدل شده است.

معماری اصیل ایرانی، گنبد و گلدسته‌های بازسازی‌شده، صحن‌های وسیع و آیینه‌کاری‌های چشم‌نواز در کنار فضای روحانی و برنامه‌های منظم مذهبی، جلوه‌ای بی‌بدیل از زیبایی و آرامش را به این مکان بخشیده است و حضور زائرانی از ده‌ها کشور اسلامی، این حرم را به زیارتگاهی بین‌المللی تبدیل کرده که نه‌تنها روح را جلا می‌دهد، بلکه رونقی تازه به اقتصاد و حیات فرهنگی محله چهل‌اختران بخشیده است.

حضرت موسی مبرقع (ع) که از فرزندان باکفایت امام جواد (ع) بود، با هجرت خود به قم در روزگاری که این شهر هنوز در حال شکل‌گیری هویت مذهبی خویش بود، پایه‌های ترویج مکتب اهل‌بیت (ع) را استوار کرد، او و فرزندانش با مجاهدت در عرصه‌های فرهنگی، تبلیغی و اجتماعی، پرچم علم و ایمان را در قم برافراشتند و میراثی گران‌بها از معرفت و عشق به ولایت بر جای گذاشتند؛ میراثی که تا امروز در هر گوشه از محله چهل‌اختران، طنین آن به گوش می‌رسد.

چهل‌اختران، متشکل از سه زیارتگاه به نام‌های موسی مبرقع، چهل‌اختران و امامزاده زید است

حجت‌الاسلام سیدرضا صدر در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: چهل اختران زیارتگاهی در شهر قم است که موسی مبرقع فرزند امام جواد (ع) و بستگان او مدفون هستند و چهل‌اختران، متشکل از سه زیارتگاه به نام‌های موسی مبرقع، چهل‌اختران و امامزاده زید است که زیارتگاه چهل‌اختران بعد از حرم حضرت معصومه (س) و مسجد جمکران به عنوان دومین زیارتگاه مهم شهر قم و سومین قطب مذهبی و گردشگری آن معرفی شده است.

وی افزود: این زیارتگاه سالانه و در همه فصول میزبان زائرانی از سراسر کشور و از ۶۵ کشور جهان است که نذورات خود را به این امامزاده تقدیم می‌کنند ما در ۲۲ ربیع الثانی سالروز وفات این سید جلیل القدر، برنامه‌های متنوعی داریم و قرار است به دلیل استقبال و زیارت بی شمار زائرانی از کشورهای هند و پاکستان این برنامه‌ها به زبان اردو نیز برگزار شود.

مدیر اجرایی حرم امامزاده موسی مبرقع (ع) با اشاره به هجرت این امامزاده واجب التعظیم به قم افزود: حضرت موسی مبرقع (ع) با توجه به سبقه تاریخی و شیعی مردم قم، این شهر را برای هجرت و تبلیغ دین انتخاب کردند و ایشان سرسلسله سادات رضوی هستند و هر سید رضوی در همه عالم، از نسل ایشان هستند.

مدیر اجرایی امامزاده مبرقع (ع) گفت: در سفر مقام معظم رهبری در سال ۸۹ به استان قم برای طرح توسعه حرم مطهر حضرت موسی مبرقع (ع)،طرح‌هایی مطرح شد که این مکان زیارتی باید توسعه ۴.۸ دهم هکتاری داشته باشد و دفتر مقام معظم رهبری بودجه خوبی را دادند و از همان سال ساخت و ساز آن کلید خورد و شهرداری هم اقداماتی را انجام داد.

صدر اظهار کرد: در دولت سیزدهم به ریاست شهید رئیسی اهتمام ویژه ای برای توسعه حرم صورت گرفت و با پیگیری شهید رئیسی ۱۰۰ میلیارد تومان برای امر توسعه و بهسازی این مکان مقدس اختصاص یافت و صحن حضرت جواد الائمه (ع) به متراژ ۱۰ هزار متر مربع افتتاح شد و احداث شبستان هم کلید خورد و طراحی و مشاروه های پروژه صورت گرفت که عملیات اجرایی در آینده شروع می‌شود.

امامزاده مبرقع؛ قلب تپنده گردشگری و زیارت در قم

امامزاده مبرقع (ع) بعد از حرم مطهر بانوی کرامت، میزبان زائران کشورهای اسلامی و شیعه از عراق؛ پاکستان؛ هند و حتی آفریقایی است و سومین مقصد گردشگری زیارت شهر مقدس قم به شمار می‌رود که با توجه به قرار گرفتن در هسته مرکزی شهر و بافت تاریخی در رونق اقتصادی و گردشگری نقش مهمی دارد.

یک کارشناس ارشد صنعت گردشگری معتقد است؛ با ورود حضرت معصومه (س) به شهر قم و بیشتر شدن اخلاص مردم این سرزمین نسبت به ائمه اطهار (ع) و فرزندانشان، امامزاده‌ها و نوادگان امامان معصوم (س) زمینه فعالیت بیشتر برای تبلیغ و اشاعه مبانی دینی را در این منطقه دیدند. لذا به سوی این شهر مقدس روی آورده و در این مکان رحل اقامت گزیدند‬ و از این‏‬ رو قم یکی از شهرهایی است که بیشترین امامزاده‌ها را به خود پناه داده، و حدود ۴۴۴ امامزاده در آن مدفون می‌باشند.

پریسا زرگری افزود: مسیرهای پیاده گردشگری، به عنوان راه کاری کارآمد در جذب گردشگران داخلی و خارجی ضمن حفظ آثار با ارزش، منجر به ارتقای هویت تاریخی آن‌ها شده و در ارتقای کیفیت و احیای حیات اجتماعی شهرها نیز موثرند و بافت تاریخی با جاذبه‌های تاریخی و مذهبی متعدد نمونه‌ای از این فضاهای شهری می‌باشد.

به گفته وی، وجود امامزاده مبرقع (ع) که از امامزادگان مهم شهر قم و حتی کشور به شمار می‌رود، ظرفیت بی نظیری برای گردشگری مذهبی و زیارت در کنار گردشگری تاریخی برای این محله می‌تواند ایجاد کند باید برنامه ریزی شود تا زائران در کنار حرم مطهر حضرت معصومه (س) و جمکران از این امامزاده جلیل قدر هم زیارت کنند در کنار این امامزاده مغازه‌های فروش هنرهای صنایع دستی می‌تواند به اقتصاد محله و مردم محلی کمک کند.

امامزاده مبرقع (ع)؛ محور تازه گردشگری علوی در قم

استاد دانشگاه و مدیر گروه رشته گردشگری دانشگاه علمی و کاربردی شهرداری قم با اشاره به جایگاه برجسته امامزاده مبرقع (ع) در تاریخ و فرهنگ قم، گفت: این امامزاده که فرزند بلافصل امام جواد (ع) و برادر امام هادی (ع) است، می‌تواند به‌عنوان محور اصلی گردشگری علوی در قم معرفی شود و ظرفیت بالایی در توسعه گردشگری مذهبی و فرهنگی استان دارد.

محمد آقازاده، افزود: امامزاده مبرقع (ع) به عنوان یکی از سادات علوی در قم جایگاه معنوی ویژه‌ای دارد و حضور ایشان در قم، سبب شکل‌گیری پیوند عمیق میان مردم و خاندان اهل‌بیت (ع) شده و این مکان مقدس از دیرباز مأمن دوستداران اهل‌بیت (ع) به‌ویژه زائران داخلی و خارجی بوده است..

به گفته وی,؛ از دیدگاه گردشگری مذهبی، امامزاده مبرقع (ع) می‌تواند در مسیر زیارتی حرم مطهر حضرت معصومه (س)، بیت‌النور و چهل‌اختران تعریف شود و ظرفیت ایجاد یک مسیر گردشگری علوی را فراهم کند و بسیاری از زائران خارجی، به‌ویژه از کشورهای هند، پاکستان و عراق، این امامزاده را زیارت می‌کنند و حتی شمار آنان از برخی زائران داخلی بیشتر است و به همین دلیل، باید طرحی جامع با محوریت گردشگری علوی در قم تدوین شود..

به گفته آقازاده، جذابیت‌های هنری و تاریخی این مکان نیز درخور توجه است و معماری زیبا، تزئینات ظریف کاشی‌کاری و آثار تاریخی امامزاده مبرقع (ع) که برخی متعلق به دوره صفویه و برخی به قاجاریه است، می‌تواند به‌عنوان یکی از جاذبه‌های تاریخی، هنری و فرهنگی قم معرفی شود. وی تأکید کرد: اگر شب‌ها محوطه و گنبد امامزاده زیباسازی و نورپردازی شود، تأثیر زیادی بر سیما و منظر محله تاریخی چهل‌اختران خواهد داشت.

این کارشناس گردشگری ادامه داد: طرح‌های عمرانی شهرداری از جمله ایجاد پارکینگ در اطراف امامزاده می‌تواند در ساماندهی حضور زائران و رونق اقتصادی منطقه مؤثر باشد، اما ضروری است که بهسازی و توسعه محوطه با سرعت بیشتری پیگیری شود تا بر گردشگری و معیشت مردم محلی اثرگذار باشد.

آقازاده با اشاره به عدم شناخت این امامزاده افزود: متأسفانه معرفی درخوری از این امامزاده انجام نشده است و خیابان آذر که در بافت تاریخی قرار دارد، امکان ورود اتوبوس‌های گردشگری را ندارد و زائران مسن برای رسیدن به امامزاده با سختی مواجه‌اند و احداث یک موزه علوی در محدوده چهل‌اختران می‌تواند نقش مؤثری در معرفی بهتر این اثر تاریخی و مذهبی داشته باشد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: رسانه‌ها و فعالان گردشگری باید در معرفی امامزاده مبرقع (ع) نقش جدی‌تری ایفا کنند و برگزاری تورهای زیارتی از حرم مطهر تا چهل‌اختران می‌تواند قم را به محور گردشگری علوی و فرهنگی کشور تبدیل کند.